Αγκαλιάστε ένα δέντρο!

For english version click here: Hug a tree!

Θυμόσαστε τα Έντ στο έργο "ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών", μια φυλή ηλικιωμένων πλασμάτων που έμοιαζαν πολύ με δέντρα;

Από μικρό παιδί τρέφω ιδιαίτερη αγάπη για την φύση, αλλά οφείλω να ομολογήσω ότι το συγκεκριμένο έργο και ο τρόπος με τον οποίο παρουσίασε τους δεντρόμορφους σοφούς φύλακες του δάσους και την σχέση τους με τους ανθρώπους με έκανε να δω από τελείως διαφορετική οπτική τα δέντρα.

Όλοι γνωρίζουμε τι προσφέρουν τα δέντρα στο οικοσύστημά μας. Παίζουν σημαντικό ρόλο στην παραγωγή οξυγόνου ενώ απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα, εμποδίζουν την διάβρωση και ρυθμίζουν την θερμοκρασία του εδάφους. Τα δέντρα χρησιμοποιούνται επίσης για την βελτίωση της αισθητικής ενός χώρου, πολλά είδη παράγουν βρώσιμους καρπούς με πολύτιμα θρεπτικά συστατικά και του ξύλο τους χρησιμεύει για την παραγωγή ενέργειας και ως δομικό υλικό. Το φύλλωμά τους προσφέρει σκιά το καλοκαίρι και αποτελεί καταφύγιο για πουλιά, έντομα και μικρά θηλαστικά.

Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που τα δέντρα κατέχουν σημαντική θέση στην μυθολογία πολλών λαών. Στην Ελληνική μυθολογία οι θεοί του Ολύμπου μεταμόρφωσαν την όμορφη πριγκίπισσα Φυλλίς σε αμυγδαλιά όταν εκείνη πέθανε από τον καημό της περιμένοντας τον αγαπημένο της. Το έλατο προέκυψε όταν ο Πάνας μεταμόρφωσε σε δέντρο την αγαπημένη του νύμφη Πίτυς ενώ το κυπαρίσσι προήλθε από την μεταμόρφωση του νέου Κυπάρισσου, που ζήτησε από τους θεούς να τον τιμωρήσουν επειδή είχε κατά λάθος σκοτώσει το αγαπημένο του ελάφι. Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε την ελιά, το ιερό δέντρο της Αθηνάς, που στην περίφημη διαμάχη με τον Ποσειδώνα για την προστασία και ονομασία της ομώνυμης πόλης της χάρισε την νίκη. Σημαντική για την πανανθρώπινη ιστορία υπήρξε βέβαια και η παρουσία του δέντρου της γνώσης του καλού και του κακού στον κήπο της Εδέμ.

Η σημασία της φύσης και ιδιαίτερα των δέντρων για την ψυχική υγεία των ανθρώπων και την βελτίωση της ποιότητας ζωής στις πόλεις αναδεικνύεται με τον καλύτερο τρόπο μέσα από το πρόγραμμα της Μεγάλης Δεντροφύτευσης που σκοπεύει να υλοποιήσει η κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας. Σύμφωνα με το πρόγραμμα αυτό, τα επόμενα τέσσερα χρόνια θα δαπανηθούν περίπου 4,2 εκατομμύρια λίρες προκειμένου να φυτευτούν ένα εκατομμύριο δέντρα σε αστικές, κυρίως υποβαθμισμένες περιοχές της Βρετανίας. Οι υπεύθυνοι του προγράμματος εκτιμούν ότι θα υπάρξουν σημαντικά οφέλη στην υγεία των κατοίκων, ενώ μια από τις θετικές επιδράσεις που αναμένουν είναι η μείωση της ταχύτητας κίνησης των αυτοκινήτων στις γειτονιές καθώς η ύπαρξη δέντρων λειτουργεί χαλαρωτικά. Σύμφωνα με μια Ολλανδική έρευνα η αύξηση του πρασίνου στις γειτονιές κατά μόλις 10% καθυστερεί την εμφάνιση προβλημάτων υγείας κατά πέντε χρόνια.

Στην αρωματοθεραπεία χρησιμοποιούνται πολλά αιθέρια έλαια που προέρχονται από δέντρα: τεϊόδεντρο, ευκάλυπτος, ροδόξυλο, σανδαλόξυλο, άρκευθος, κυπαρίσσι, λιβάνι, μύρρο κ.α.. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε τα λάδια βάσης όπως είναι το αμυγδαλέλαιο, το καρυδέλαιο ή το ελαιόλαδο που επίσης προέρχονται από δέντρα και έχουν πολύτιμα ευεργετικά συστατικά.

Η περίπτωση του σανδαλόξυλου είναι πολύ ενδεικτική της έλλειψης μέτρου που χαρακτηρίζει την ανθρώπινη φύση. Στην Ινδία, την Αυστραλία και τα νησιά του Ειρηνικού Ωκεανού το σανδαλόξυλο χρησιμοποιείται από αρχαιοτάτων χρόνων για την παρασκευή αρωμάτων, ιατρικών σκευασμάτων, σκαλιστών διακοσμητικών και αντικειμένων θρησκευτικής λατρείας. Δυστυχώς λόγο της υπερβολικής εκμετάλλευσης το Ινδικό σανδαλόξυλο (santalum album) που θεωρείται άριστης ποιότητας έχει χαρακτηριστεί είδος υπό απειλή και η τιμή του αντίστοιχου αιθέριου ελαίου είναι υψηλή. Στην Ινδία και το Νεπάλ όλα τα σανδαλόδεντρα ανήκουν πλέον στην κυβέρνηση και η εκμετάλλευσή τους ελέγχεται αυστηρά. Ωστόσο πολλά δέντρα υλοτομούνται και εξάγονται παράνομα.

Μπορεί τα δέντρα να μοιάζουν σε εμάς ανήμπορα έτσι όπως είναι πακτωμένα στο έδαφος, αλλά στην πραγματικότητα είναι πολύ ενεργοί οργανισμοί και υπάρχουν ενδείξεις ότι μέσω της χημείας επικοινωνούν μεταξύ τους και αμύνονται ενάντια στους φυσικούς εχθρούς τους. Για παράδειγμα, όταν τα δέντρα δέχονται επίθεση αυξάνουν την παραγωγή τανίνης, πικρών πολυφενολικών συστατικών που αν καταναλωθούν σε μεγάλες δόσεις μπορούν να οδηγήσουν στην ασθένεια ή τον θάνατο ζώων. Όπως αναφέρει η Valerie Ann Worwood στο βιβλίο της "The Fragrant Mind", κατά την διάρκεια μιας έρευνας που έγινε στην Αφρική ορισμένα δέντρα ραπίζονταν με βέργες προκειμένου να προσομοιαστεί η επίδραση των χτυπημάτων από ελάφια και άλλα ζώα. Μετά από μόλις δεκαπέντε λεπτά το είδος Acacia caffra αύξησε την παραγωγή τανίνης κατά 94% ενώ το Rhus leptodictya κατά 76%. Τα δέντρα επανήλθαν στην αρχική τους κατάσταση μετά από 24 εως 100 ώρες. Μάλιστα, δέντρα γειτονικά σε αυτά που δέχονταν τα χτυπήματα αλλά με ανεξάρτητο ριζικό σύστημα αύξησαν επίσης τα επίπεδα τανίνων τους, γεγονός που δηλώνει ότι υπάρχει κάποιος μηχανισμός επικοινωνίας μεταξύ των δέντρων, ίσως μέσω αερομεταφερόμενων χημικών στοιχείων. 

Τα τελευταία χρόνια ακούμε και διαβάζουμε όλο και πιο συχνά πως η ανθρώπινη ψυχολογία και τα συναισθήματά μας επηρεάζονται σε σημαντικό βαθμό από την χημεία του σώματός μας και την έκκληση ορμονών. Ποιός ξέρει, ίσως σε ορισμένα χρόνια υπάρξουν επιστημονικές μελέτες που θα αποδεικνύουν ότι και τα δέντρα έχουν συναισθήματα, αφού η χημεία διέπει και αυτούς τους οργανισμούς. Πάντως ένα είναι βέβαιο. Αν αγκαλιάσετε ένα δέντρο τυλίγοντας τα χέρια σας γύρω από τον κορμό και ακουμπώντας το μάγουλό σας πάνω του, θα βιώσετε ένα αίσθημα πρωτόγνωρης ηρεμίας και χαλάρωσης. Για να απολαύσετε περισσότερο αυτή την εμπειρία  αφεθείτε σε αυτή την θέση 5-10 λεπτά με κλειστά τα μάτια, εισπνεύστε βαθιά την μυρωδιά που αναδύει το ξύλο και περιπλανηθείτε νοερά στα σημεία του σώματός σας που ακουμπούν τον κορμό, ξεκινώντας από το κεφάλι και καταλήγοντας στις πατούσες σας. Αυτή η μέθοδος "γείωσης" θα σας βοηθήσει να αδειάσετε το μυαλό σας από άγχη και έγνοιες, θα γεμίσει το σώμα σας ζωτική ενέργεια και την ψυχή σας καλή διάθεση.

Αν είναι δύσκολο να βρεθείτε κοντά σε ένα δέντρο, μια μέθοδος για να χαλαρώσετε, να ανακτήσετε κουράγιο και ενεργητικότητα είναι να διαλογιστείτε φαντασιώνοντας ότι εσείς είστε το δέντρο. Για να έχετε την αίσθηση ότι βρίσκεστε πραγματικά σε δάσος και να ωφελίσετε το αναπνευστικό σας σύστημα αρωματίστε τον χώρο με αιθέριο έλαιο κυπαρισιού, ευκάλυπτου ή άρκευθου. Σταθείτε όρθιοι με τα χέρια σε ανάταση και τα πόδια σε ελαφριά διάσταση και φανταστείτε ότι τα πόδια σας είναι οι ρίζες και τα χέρια τα κλαδιά. Με κάθε αναπνοή σκεφτείτε ότι τα άκρα σας εκτείνονται πιο ψηλά στον ουρανό και πιο βαθιά στο έδαφος. Εισπνέοντας αισθανθείτε όλη την ζωτική ενέργεια του ήλιου να μπαίνει στο σώμα σας μέσα από τα χέρια και εκπνεόντας αφήστε όλα σας τα άγχη, τους φόβους, τις αρνητικές σκέψεις να φύγουν μέσα από τα πόδια σας. Συνεχίστε αυτή την διαδικασία όση ώρα κρίνετε εσείς απαραίτητο. Μετά το τέλος της θα αισθάνεστε σαν να έχετε επιστρέψει από μια βόλτα με τα Έντ!

Οι φωτογραφίες είναι από μια εκδρομή στις όχθες του Βοϊδομάτη, νομός Ηπείρου, Ελλάδα. 

Οι προτάσεις μου:

Δύο καταπληκτικά βιβλία για τα δέντρα που περιέχουν υπέροχες φωτογραφίες, πληροφορίες για τις βοτανικές του ιδιότητες, την θεραπευτική χρήση των διαφόρων τμημάτων τους, τους συμβολισμούς, την μυθολογία και τις τοπικές παραδόσεις που τα περιβάλλουν.

     

Για παιδιά από 6 εως 12 ετών ένα βιβλίο με καταπληκτικές φωτογραφίες και εικόνες που εξηγούν τον κύκλο ζωής των δέντρων και την χρησιμότητά τους για το περιβάλλον, τα ζώα και τις ανθρώπινες δραστηριότητες.